Dziś Światowy Dzień Rzucania Palenia. Ale każdy dzień jest dobry, żeby zerwać z uzależnieniem od palenia papierosów. Zawarte w dymie tytoniowym substancje toksyczne bezpośrednio odpowiadają za zachorowania na takie nowotwory, jak: rak płuca i oskrzeli, rak krtani i innych rejonów głowy i szyi, rak pęcherza moczowego, rak piersi i szyjki macicy, rak trzustki.
Palenie tytoniu stanowi pierwszą przyczynę zachorowalności i umieralności z powodu nowotworów złośliwych, a narażenie dotyczy zarówno osób palących czynnie, jak też biernych palaczy. Istnieje też coraz więcej dowodów na konsekwencje tzw. „palenia z trzeciej ręki”, czyli kontaktu skóry z substancjami smolistymi gromadzącymi się na przedmiotach w pomieszczeniu, gdzie się pali.
7 000 związków chemicznych, 70 rakotwórczych
Szkodliwe skutki wdychania dymu tytoniowego spowodowane są obecnością w nim kompleksu około 7 tysięcy związków chemicznych o toksycznym oddziaływaniu na tkanki organizmu, w tym ponad 70 o udowodnionym działaniu rakotwórczym oraz 100 uznanych za toksyczne. Wśród nich znajduje się:
- Nikotyna, uznana przez Światową Organizację Zdrowia za substancję silnie trującą i uzależniającą.
- Tlenek węgla (czad) - śmiertelnie trujący gaz, którego stężenie jest 3-5 razy większe w dymie bocznym, tj. wydostającym się z końcówki tlącego się papierosa, a więc w najbliższym otoczeniu palacza. W wyniku tego również osoby narażone na bierne palenie wdychają duże ilości tlenku węgla i inne słabo rozpuszczalne składniki dymu (m.in. tlenki azotu, benzen), które trafiają prawie w całości do ich pęcherzyków płucnych, a z nich dostają się do krwi zwiększając ryzyko negatywnych konsekwencji zdrowotnych.
- Substancje smoliste - około 50 związków chemicznych (m.in. naftyloamina i benzopiren), o toksycznym działaniu, a także uszkadzającym DNA komórki i powodującym nowotwory. Ślady tych substancji możemy znaleźć w całym organizmie, dlatego nowotwory, które są przez nie wywołane, dotyczą nie tylko dróg oddechowych, ale także innych układów i narządów.
W dymie tytoniowym znajdują się także:
- alkohole (głównie metylowy),
- fenol - trujący środek dezynfekujący,
- cyjanowodór - używany był w komorach gazowych,
- DDT- środek owadobójczy,
- akrydyna - stosowana w produkcji barwników,
- naftalina - środek przeciw molom,
- aceton - stosowany np. w zmywaczu do paznokci,
- chlorek winylu - stosowany do produkcji plastiku,
- amoniak - drażniący gaz,
- rozpuszczalniki organiczne, chemiczne, przemysłowe, np. toluen, toluidyna,
- metale ciężkie, m.in. ołów, arsen, kobalt, kadm, polon i wiele innych.
Od „dymka” do nowotworu
Jak podaje Krajowy Rejestr Nowotworów, co piąty przypadek raka jest spowodowany przez palenie papierosów. W wyniku wdychania toksycznych związków zawartych w dymie tytoniowym, zarówno u osób palących, jak też u biernych palaczy, dochodzi do powstawania zmian w wielu układach organizmu. Palenie papierosów odpowiedzialne jest za 80-90% zachorowań na raka płuca. W Polsce co roku rejestruje się blisko 23 tys. nowych zachorowań i prawie tyle samo zgonów z powodu tego nowotworu. Średnio blisko 35 proc. wszystkich zgonów z powodu nowotworów można przypisać paleniu tytoniu. Bilans strat obrazuje lista nowotworów tytoniozależnych:
- rak płuca i oskrzeli,
- rak krtani, gardła, języka i innych w rejonie głowy i szyi,
- rak przełyku,
- rak trzustki,
- rak żołądka,
- rak wątroby,
- rak jelita grubego i odbytnicy,
- rak piersi,
- rak szyjki macicy,
- rak jajnika,
- rak trzonu macicy,
- rak pęcherza moczowego i nerek,
- białaczka szpikowa.
Palisz? Rzuć i skorzystaj z bezpłatnych badań
Świętokrzyskie Centrum Onkologii realizuje programy profilaktyczne skierowane do osób palących papierosy obecnie lub w przeszłości.
W programie „Twój świadomy wybór – profilaktyka nowotworów głowy i szyi” mogą wziąć udział osoby w wieku 40-65 lat z województw: świętokrzyskiego, mazowieckiego, lubelskiego i podkarpackiego, które palą papierosy lub mają przynajmniej jeden trwający dłużej niż 3 tygodnie objaw mogący wskazywać na zwiększone ryzyko nowotworów głowy i szyi, niezwiązany z infekcją górnych dróg oddechowych: ból gardła, pieczenie języka, przewlekła chrypa, guz na szyi, niegojące się owrzodzenie jamy ustnej, jednostronna niedrożność lub krwawienie z nosa, problemy z przełykaniem. Badanie jest bezbolesne, składa się z wywiadu, standardowego badania laryngologicznego oraz oceny stanu nosa, jamy ustnej, gardła i krtani przy pomocy fiberoskopu (cienkiego elastycznego wziernika z kamerą). Rejestracja na badania laryngologiczne: 41 36 74 653.
W Programie profilaktyki raka płuca mogą wziąć mieszkańcy województw: świętokrzyskiego, podkarpackiego oraz małopolskiego.
Badaniami skryningowymi objęte są osoby w wieku 55-74 lat:
- palące z konsumpcją tytoniu równą lub wyższą 20 paczkolat (1 paczkorok przelicza się na palenie 1 paczki dziennie przez 20 lat lub 2 paczek przez 10 lat)
- które zaprzestały palenia i czas abstynencji jest nie dłuższy niż 15 lat.
Badaniami skryningowymi objęte będą też osoby w wieku 50-74 lat, palące papierosy obecnie lub w przeszłości, u których dodatkowo występuje jeden z czynników ryzyka:
- ekspozycja zawodowa na krzemionkę, beryl, nikiel, chrom, kadm, azbest, związki arsenu, spaliny silników diesla, dym ze spalania węgla kamiennego, sadzę;
- ekspozycja na radon;
- indywidualna historia zachorowania na raka: przebyty rak płuca, w wywiadzie chłoniak, rak głowy i szyi lub raki zależne od palenia tytoniu, np. rak pęcherza moczowego;
- rak płuca u krewnych w wywiadzie pierwszego stopnia;
- historia chorób płuc: przewlekła obturacyjna choroba płuc (POCHP) lub włóknienie płuc (IPF).
Rejestracja na NDTK: 885 77 99 88.
