4 października tradycyjnie obchodzony jest Światowy Dzień Onkologii. Dzięki pracy naukowców wiemy, że wielu zachorowań na nowotwory można byłoby uniknąć, gdybyśmy zastosowali w swoim życiu 12 zasad Europejskiego kodeksu walki z rakiem. Dlatego zamieszczamy krótką ściągawkę, zachęcamy do stosowania jej w praktyce i życzymy zdrowia :)
Skąd się biorą nowotwory?
Rak to choroba polegająca na niekontrolowanym namnażaniu niektórych komórek ciała, wskutek czego powstają guzy mogące dawać przerzuty do różnych narządów. Najczęściej choroba ta diagnozowana jest u osób w średnim i starszym wieku, ale pierwsze zmiany w komórkach mogą pojawić się znacznie wcześniej i w konsekwencji doprowadzić do powstania nowotworu. Już w młodości możemy mieć wpływ na ryzyko rozwoju choroby, tym bardziej, że znamy sposoby, aby to ryzyko istotnie zmniejszyć.
Dzięki prowadzonym od wielu dekad badaniom naukowym wiadomo, że zdrowy styl życia oraz przestrzeganie kilku prostych zasad może ograniczyć nasze ryzyko zachorowania na nowotwór.
Nowotwór powstaje w wyniku zmiany (tzw. mutacji) zachodzącej w DNA znajdującym się w jądrze każdej komórki. DNA to „przepis” na funkcjonowanie pojedynczej komórki zgodnie z zasadami obowiązującymi w zdrowym organizmie. Organizm każdego z nas jest wyposażony w mechanizmy ochronne, które zapobiegają wyłamaniu się komórki spod obowiązujących zasad, czyli mutacjom. W sytuacji gdy jesteśmy często i w dużym stopniu narażeni na substancje rakotwórcze, np. zawarte w dymie tytoniowym, mechanizmy te mogą nas zawieść. Przyczynami mutacji mogą być także czynniki wewnętrzne, takie jak produkcja hormonów mogących stymulować powiększanie się niektórych guzów.
Najważniejszą przyczyną zachorowań na nowotwory w Polsce wciąż pozostaje palenie tytoniu. Na podstawie badań ustalono, że do wzrostu ryzyka zachorowania na raka również przyczynia się nadwaga i otyłość, nieprawidłowa dieta, brak aktywności fizycznej oraz picie alkoholu a także nadmierna ekspozycja na promienie słoneczne i inne podobne źródła promieniowania.
Czy mogę uniknąć raka?
Nie można przewidzieć, kto z nas na pewno zachoruje na nowotwór, jednak u części osób ryzyko choroby jest znacznie wyższe ze względu na częste narażenie na substancje rakotwórcze, nadmierną ekspozycję na słońce, nieprawidłowy styl odżywiania i niedostateczną aktywność fizyczną. Często czynniki te występują równocześnie, zwiększając to ryzyko.
Dzięki wieloletniej pracy naukowców wiemy, że wielu zachorowań na nowotwory można byłoby uniknąć, gdybyśmy zastosowali w swoim życiu 12 zasad Europejskiego kodeksu walki z rakiem.
Europejski Kodeks Walki z Rakiem czyli 12 sposobów na zdrowie
- Nie pal, nie używaj tytoniu w żadnej postaci.
- Stwórz w domu środowisko wolne od dymu tytoniowego. Wspieraj politykę miejsca pracy wolnego od tytoniu.
- Utrzymaj prawidłową masę ciała.
- Bądź aktywny fizycznie w codziennym życiu. Ogranicz czas spędzany na siedząco.
- Przestrzegaj zaleceń prawidłowego sposobu żywienia: jedz dużo produktów pełnoziarnistych, roślin strączkowych, warzyw i owoców, ogranicz spożycie wysokokalorycznych produktów spożywczych (o wysokiej zawartości cukru lub tłuszczu) i unikaj napojów słodzonych, przetworzonego mięsa, ogranicz spożycie mięsa czerwonego i żywności z dużą ilością soli.
- Jeśli pijesz alkohol, ogranicz jego spożycie. Abstynencja pomaga zapobiegać nowotworom.
- Unikaj nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne (dotyczy to szczególnie dzieci); używaj produktów przeznaczonych do ochrony przeciwsłonecznej, nie korzystaj z solarium.
- Chroń się przed działaniem substancji rakotwórczych w miejscu pracy. Postępuj zgodnie z zaleceniami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy.
- Dowiedz się, czy w domu jesteś narażony na naturalne promieniowanie spowodowane wysokim stężeniem radonu. Podejmij działania na rzecz zmniejszenia jego poziomu.
- Kobiety powinny pamiętać o tym, że karmienie piersią zmniejsza u matki ryzyko zachorowania na nowotwory. Jeśli możesz, karm swoje dziecko piersią. Hormonalna terapia zastępcza zwiększa ryzyko rozwoju niektórych nowotworów. Ogranicz jej stosowanie.
- Zadbaj o to, aby twoje dzieci poddano szczepieniom ochronnym przeciwko: wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (dotyczy noworodków), wirusowi brodawczaka ludzkiego HPV.
- Bierz udział w zorganizowanych programach badań przesiewowych w celu wczesnego wykrywania: raka jelita grubego (zalecenie dotyczy zarówno mężczyzn, jak i kobiet) oraz raka piersi i raka szyjki macicy (u kobiet).
