Klasyczna cytologia lub badanie molekularne w kierunku wirusa brodawczaka ludzkiego wysokiego ryzyka onkogennego (HPV HR) – to nowe zasady diagnostyki w Programie profilaktyki raka szyjki macicy. Kobieta będzie mogła wybrać jedno z tych badań. Program profilaktyki raka szyjki macicy jest skierowany do kobiet w wieku 25-64 lat.
Wybierz jedno z dwóch badań
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia, Program profilaktyki raka szyjki macicy został poszerzony o diagnostykę molekularną wirusa HPV HR. Nowością jest fakt, że pacjentka ma do wyboru jedno z dwóch rodzajów badań w tym programie:
• cytologię konwencjonalną (dotychczas standardowo stosowaną w profilaktyce raka szyjki macicy)
• lub badanie molekularne w kierunku zakażenia podtypami wirusa brodawczaka ludzkiego o wysokim ryzyku onkogennym (HPV HR). Dodatkowo u pacjentek z potwierdzonym w badaniu molekularnym zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego wysokiego ryzyka (HPV HR) będzie wykonywana cytologia na podłożu płynnym (z pobranego wcześniej materiału).
Jak wyjaśnia dr n. med. Leszek Smorąg, ginekolog onkolog, kierownik Zakładu Profilaktyki Onkologicznej Świętokrzyskiego Centrum Onkologii, nowe zasady pomogą w wyodrębnieniu grupy wysokiego ryzyka - kobiet zakażonych podtypami wirusa brodawczaka ludzkiego o wysokim ryzyku onkogennym, prowadzącym do rozwoju raka szyjki macicy i monitorowaniu ich. – Czyli jesteśmy w diagnostyce o krok wcześniej niż do tej pory – tłumaczy ginekolog onkolog.
Co nam mówi cytologia?
Regularnie (co 3 lata) wykonywana cytologia, polegająca na pobraniu wymazu z szyjki macicy i mikroskopowej ocenie komórek nabłonka części pochwowej szyjki macicy, pozwala na wczesne wykrycie zmian przednowotworowych w czasie kiedy kobieta nie ma żadnych niepokojących objawów.
Co nam mówi diagnostyka HPV HR?
Badanie molekularne (pobierane w taki sam sposób jak cytologia) HPV HR, wprowadzane w wielu krajach zamiast lub oprócz badania cytologicznego, wskazuje na:
• Wynik dodatni, czyli wykrycie zakażenia wirusem HPV HR, świadczy o podwyższonym ryzyku powstania stanów rakowych i raka szyjki macicy w przyszłości lub wskazuje na ich obecność, nie jest jednak równoznaczny z diagnozą choroby. W tym przypadku z pobranego wcześniej od pacjentki materiału będzie wykonane dodatkowo badanie cytologiczne (cytologia na podłożu płynnym). Jeśli wynik cytologii będzie prawidłowy, lekarz zaleci pacjentce ponowne badanie profilaktyczne po upływie 12 miesięcy. Jeśli w badaniu cytologicznym zostaną stwierdzone zmiany o charakterze dysplastycznym, lekarz skieruje pacjentkę na dalszą diagnostykę, tj. badanie kolposkopowe lub badanie kolposkopowe z pobraniem wycinka do badania histopatologicznego. W przypadku rozpoznania raka szyjki macicy lub innego schorzenia – pacjentka zostanie skierowana do leczenia specjalistycznego lub na dalszą diagnostykę.
• Ujemny wynik badania HPV HR oznacza, że w badaniu molekularnym nie stwierdzono zakażenia wirusem HPV o wysokim ryzyku onkogennym. Pacjentka powinna wykonać kolejne badanie za 5 lat.
Jak rozumieć wyniki badań
• Jeśli pacjentka wybierze badanie cytologiczne, otrzyma wynik informujący ją o tym, czy materiał do badania został pobrany prawidłowo oraz, czy w pobranych komórkach stwierdzono zmiany dysplastyczne (przednowotworowe) lub nowotworowe.
• Jeśli pacjentka wybierze badanie molekularne w kierunku HPV HR, otrzyma wynik badania informujący, czy w pobranym materiale stwierdzono obecność podtypów wirusa HPV o wysokim potencjale onkogennym, prowadzącym do rozwoju raka szyjki macicy. Nie będzie w nim oceny cytologicznej komórek nabłonka szyjki macicy, bo nie jest to przedmiotem badania.
- Wchodzimy w nową erę profilaktyki. Można powiedzieć, że test molekularny w kierunku HPV HR wyprzedza badanie cytologiczne - tłumaczy dr Leszek Smorąg. - Do tej pory badaliśmy, czy wirus wywołał zmiany w komórkach i te zmiany dają efekt w postaci nieprawidłowej cytologii. Natomiast w tej chwili badamy, czy kobieta jest zakażona wirusem HPV, czyli wyodrębniamy grupę pacjentek podwyższonego ryzyka, u których dopiero ta nieprawidłowa cytologia może wystąpić lub nie. Skuteczność testu w kierunku wirusa HPV jest bardzo wysoka. Jeżeli rozpoznamy zmianę na etapie zakażenia wirusem HPV, jest ona w stu procentach wyleczalna.
Gdzie wykonać badanie?
Z Programu profilaktyki raka szyjki macicy według nowych zasad będzie można skorzystać we wszystkich poradniach ginekologiczno-położniczych oraz przychodniach POZ mających podpisaną umowę z NFZ na realizację tego programu (prawie 2700 w całej Polsce, w tym blisko 130 w województwie świętokrzyskim). Aktualnie placówki medyczne są w trakcie zawierania umów z NFZ na wykonywanie tych świadczeń zgodnie z nowymi wytycznymi. Profilaktyka raka szyjki macicy na nowych zasadach będzie dostępna w Świętokrzyskim Centrum Onkologii po wakacjach.
Świętokrzyskie Centrum Onkologii w latach 2021-2022 brało udział w pilotażu badań HPV - DNA prowadzonym przez Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej – Curie – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie. Z tej nowej formy diagnostyki skorzystało wówczas 1400 mieszkanek województwa świętokrzyskiego. Od czterech lat, jako jedyna placówka medyczna w Polsce, wykonuje w ramach Programu profilaktyki raka szyjki macicy dwa badania cytologiczne (cytologię konwencjonalną i cytologię na podłożu płynnym z możliwością późniejszej diagnostyki wirusa HPV). ŚCO dysponuje własnym Zakładem Patologii Nowotworów, posiadającym akredytację Ministra Zdrowia w zakresie diagnostyki patomorfologicznej, licencję Polskiego Towarzystwa Patologów, oraz III, najwyższy stopień referencyjności.
